ЛАТВІЯ – БЕЛАРУСЬ : 1918−2018

Латвія і Беларусь маюць шматлікія гістарычныя, палітычныя, сацыяльна-эканамічныя і культурныя сувязі, якія сягаюць часоў ранняга сярэднявечча. На працягу стагоддзяў адносінам паміж двума народамі спрыялі геаграфічная блізкасць, інтэнсіўнае гандлёвае і культурнае ўзаемадзеянне, супольнае існаванне ў межах розных палітычных утварэнняў.

Гэта кніга – першая спроба сінтэтычнага і ўсебаковага апісання адносін паміж Беларуссю і Латвіяй, паміж беларусамі і латышамі ў ХХ – пачатку ХХІ стст. Аўтарскі калектыў, які складаецца з гісторыкаў, эканамістаў, філосафаў і сацыёлагаў Латвіі і Беларусі, звярнуў увагу на самыя розныя бакі ўзаемадзеяння паміж дзяржавамі і народамі. Будова матэрыялу заснавана на двух ключавых аспектах. Па-першае, гэта паралельнасць адбыўшыхся падзей. Па-другое, гэта месца латышоў у беларускай дзяржаве і беларусаў у латвійскай.

У Прадмове разглядаецца праблематыка філасофскага асэнсавання культурных архетыпаў Латвіі і Беларусі, а таксама розныя паралелі паміж тыпамі культуры і магчымымі спосабамі іх узаемадзеяння.

Асноўны тэкст кнігі падзелены на пяць раздзелаў.

Першы раздзел «Перадгісторыя (сярэдзіна ХІХ ст. – 1917 г.)» распавядае пра фарміраванне латышскай дыяспары на тэрыторыі беларускіх земляў з другой паловы ХІХ ст. і яе ўплыў на гаспадарчае і культурнае жыццё.

Другі раздзел «Два шляхі дзяржаўнасці (1918−1939)» прысвечаны перыяду паміж Першай і Другой сусветнымі войнамі і развіццю мадэрнай дзяржаўнасці Латвіі і Беларусі. Закранаюцца пытанні адносін Латвіі з Беларускай Народнай Рэспублікай і Беларускай ССР, пытанні фарміравання дзяржаўнай мяжы, становішча бежанцаў і аптантаў, прааналізавана нацыянальная палітыка рэспублік у дачыненні нацменшасцей.

У трэцім раздзеле «Пад агнём Другой сусветнай вайны (1939−1945)» разглядаюцца складаныя і трагічныя аспекты акупацыйнага рэжыму на тэрыторыі Латвіі і Беларусі, супярэчлівыя адносіны паміж латышамі і беларусамі падчас вайны. Аўтары звяртаюць увагу на неадназначнасць і неаднамернасць сітуацыі людзей падчас крывавага ваеннага канфлікту.

Чацвёрты раздзел «У працэсе “пабудовы развітога сацыялізму” (1945−1989)» распавядае пра эканамічныя, сацыяльныя, культурныя і рэлігійныя ўзаемадачыненні паміж Латвіяй і Беларуссю ў перыяд знаходжання ў складзе СССР.

У пятым раздзеле «Новы тып узаемаадносін (з 1990 г.)» прааналізаваны рознабаковыя аспекты ўзаемадачыненняў паміж незалежнымі дзяржавамі: станаўленне і развіццё дыпламатычных адносін, усталяванне дзяржаўнай мяжы, палітычныя і эканамічныя адносіны, дачыненні на ўзроўні рэгіёнаў, развіццё турызму і культурнага дыялогу, а таксама сучасны стан латышскай дыяспары Беларусі і беларускай дыяспары Латвіі.

​

LATVIJA UN BALTKRIEVIJA : 1918 – 2018

Latvijai un Baltkrievijai ir daudzas vēsturiskas, politiskas, sociālekonomiskas un kultūras saites, kuru saknes ir meklējas agrīnajos viduslaikos. Gadsimtu gaitā attiecības starp abām tautām veicināja ģeogrāfiskais tuvums, intensīvā tirdzniecības un kultūras mijiedarbība, kopīga līdzāspastāvēšana tiešā robežu tuvām dažādos valstiskos veidojumos.

Šī grāmata ir uzskatāma par pirmo mēģinājumu, lai aprakstītu daudzpusīgās un sintētiskās attiecības starp Latviju un Baltkrieviju, kā arī starp latviešiem un baltkrieviem XX gadsimtā un XXI gadsimta sākumā.

Autoru kolektīvs, kura sastāvā ir Latvijas un Baltkrievijas vēsturnieki, ekonomisti, filozofi un sociologi, vērsa uzmanību uz dažādām saziņas formām starp valstīm un tautām. Pētījuma uzbūve balstās uz diviem galvenajiem aspektiem. Pirmkārt, tiek vērtēta dažādu notikumu paralelitāte. Otrkārt, tiek vētīta latviešu loma Baltkrievijā un baltkrievu loma Latvijā.

Ievadā tiek apskatīta filozofiskā izpratne par Latvijas un Baltkrievijas kultūras arhetipiem, kā arī atšķirīgās paralēles starp kultūras tipiem un iespējami sadarbības veidi.

Grāmatas pamata teksts ir sadalīts piecās daļās.

Pirmā daļa – “Priekšvēsture (XIX gs. vidus – 1917.g.)” stāsta par latviešu diasporas veidošanos baltkrievu zemēs un teritorijā sākot no XIX gs. otrās puses, kā arī tās ietekme uz saimniecisko un kultūras dzīvi.

Otrā daļa – “Valstiskuma divi ceļi (1918−1939)” ir veltīts starpkaru periodam un Latvijas un Baltkrievijas modernā valstiskuma attīstībai. Ir apskatīti jautājumi par Latvijas attiecībām ar Baltkrievijas Tautas republiku un Baltkrievijas SSR, ieskaitot jautājumus par valsts robežas formēšanu, bēgļu stāvokli un optantiem. Tika analizēta nacionālā politika attiecībā uz nacionālām minoritātēm.

Trešā daļa – “Zem otrā pasaules kara liesmām (1939 -1945)” apskatīti dažādi sarežģītie un traģiskie okupāciju režīma aspekti Latvijas un Baltkrievijas teritorijās, pretrunīgā attieksme starp latviešiem un baltkrieviem otrā pasaules kara laikā. Autori vērš uzmanību uz neviennozīmīgo un daudzslāņaino iedzīvotāju situāciju šajā periodā.

Ceturtā daļa – “Attīstītā sociālisma izveides procesā (1945−1989)” stāsta par ekonomiskajiem, sociālajiem, kultūras un reliģijas kontaktiem starp Latviju un Baltkrieviju PSRS periodā.

Piektā daļa – “Jauna tipa attiecības (no 1990. gada)” tiek analizēti daudzšķautņainie kontakti starp neatkarīgajām valstīm: diplomātisko attiecību izveide un attīstība, valsts robežas izveidošana, politiskās un ekonomiskās attiecības, attiecības starp reģioniem, tūrisma attīstība un kultūras dialoga veidošana, kā arī latviešu diasporas Baltkrievijā un baltkrievu diasporas Latvijā stāvoklis.

​

LATVIA – BELARUS: 1918−2018

Latvia and Belarus have many historical, political, social-economical and cultural ties that go back to the early Middle Ages. Over the centuries, relations between these two nations contributed to the geographical proximity, intensive trade and cultural cooperation, co-existence within the various political entities.

This book is the first attempt at a synthetic and comprehensive description of the relations between Belarus and Latvia, the Belarusians and the Latvians in the XX century – beginning of the XXI century. The team of authors consisting of historians, economists, philosophers and sociologists in Latvia and Belarus gave drawn attention to a variety of aspects of the interaction between the states and the peoples. The research material is based on two key aspects. Firstly, it is the parallel of historical events. Secondly, it is the role of the Latvians in Belarus and the Belarusians in Latvia.

The issues of philosophical understanding of the Belarusian and Latvian cultural archetypes and the various types of links between the cultures and the possible ways of their interaction are discussed in the Preface.

The main text of the book is divided into five sections.

The first section «The Prehistory (the middle of the XIX century − 1917)» tells about formation of the Latvian Diaspora on the territory of Belarus in the second half of the XIX century and its impact on economic and cultural life.

The second section «Two Ways of statehood (1918−1939)» is dedicated to the period between the First and Second World Wars and also to the development of the modern statehood of Latvia and Belarus. The section includes questions of the relations of Latvia with the Belarusian People's Republic and the Belarusian SSR, questions of the formation of frontier, position of the refugees and aptants; and analyses the national policy of the republics for ethnic minorities.

In the third section «Under the Fire of World War II (1939−1945)» difficult and tragic aspects of the occupational regime on the territory of Latvia and Belarus, the contradictory relations between the Latvians and the Belarusians during war are considered. Authors pay attention to ambiguity and not one-dimensionality of a situation of people during the bloody military conflict.

The fourth section «In process of construction of socialism (1945−1989)» economic, social, cultural and religious relationship between Latvia and Belarus during their stay in the USSR.

In the fifth section «A new type of relationship (1990)» the multifaceted aspects of the relationship between independent states are analyzed, considering the formation and development of diplomatic relations, establishment of the frontier, the political and economic relations, the interregional relations, development of tourism and cultural dialogue and also the current position of the Latvian diaspora of Belarus and the Belarusian diasporas of Latvia.