Консульства і консулы Латвіі ў Віцебску

 

Беларусаў і латышоў з даўніх часоў яднае агульная гісторыя. У другой палове ХІХ ст. адбылася першая значная хваля перасялення латышскіх сялян у беларускія губерніі Расійскай імперыі. Падзеі, звязаныя з Першай сусветнай вайной, выклікалі другую хвалю міграцыі. Так, да 1917 г. на ўсходнебеларускіх землях з’явілася значная колькасць латышоў.

 

У канцы 1917 г. – 1918 г. беларускія і латышскія нацыянальныя сілы зрабілі спробы стварэння ўласнай дзяржаўнасці на сваіх этнічных землях. Дыпламатычныя адносіны з Латвіяй першымі пачалі ўсталёўваць дзеячы Беларускай Народнай Рэспублікі. Аднак пасля канчатковага выезду кіраўніцтва БНР з беларускіх зямель гэтыя адносіны паступова спыніліся. У 1919 г. на беларускіх землях было абвешчана стварэнне Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі. Яе становішча падчас савецка-польскай вайны значна абмяжоўвала магчымасці дзейнасці на міжнароднай арэне. Пасля падпісання дамовы аб стварэнні СССР знешнепалітычныя функцыі БССР (як і іншых саюзных рэспублік) былі перададзены ў агульнасаюзную кампетэнцыю.

 

У мэтах абслугоўвання латышскага насельніцтва БССР у сакавіку 1925 г. у Віцебску было адкрыта Консульства Латвійскай Рэспублікі. Першым консулам стаў Эрнэст Гіргенсонс. Дыпламаты імкнуліся ў межах сваіх магчымасцяў дапамагаць вырашаць розныя пытанні як грамадзянам Латвіі, так і латышам з савецкім грамадзянствам.

 

Ва ўмовах нарастання таталітарных тэндэнцый у савецкай дзяржаве паўстала праблема вяртання на этнічную радзіму латышскіх сялян, якія ў сваёй большасці не прынялі палітыку калектывізацыі. Савецкія ўлады ўсімі сродкамі імкнуліся знішчыць гэтыя памкненні. У паведамленнях консула Г. Пунгі, сакратара Р. Штульса і консула Ф. Фрыдэнбергса ў латвійскае Міністэрства замежных спраў змяшчаліся шматлікія апісанні пакутаў латышскага сялянства ў савецкай дзяржаве: неверагодныя падаткі, высяленні, арышты. У 1929–1930 гг. была сфабрыкавана справа так званай “латышскай змовы на Смаленшчыне”, па матэрыялах якой Консульства ў Віцебску было прадстаўлена як ідэйны і каардынацыйны цэнтр контррэвалюцыйнай дзейнасці сярод латышскага сялянства. Гэта стала прычынай выезду консула Г. Пунгі з межаў БССР у 1930 г.

 

У пачатку 1930-х гг. консульскія супрацоўнікі ў Віцебску былі толькі назіральнікамі за падзеямі і ніякім чынам не маглі паўплываць на іх. Аднак іх справаздачы сёння з’яўляюцца важнай крыніцай па гісторыі Беларусі таго часу. Пад уздзеяннем эканамічнага крызісу 1930-х гг. кіраўніцтва Латвіі ў 1932 г. зачыніла сваё Консульства ў Віцебску.

 

Новы этап беларуска-латвійскіх дыпламатычных адносін распачаўся пасля набыцця нашымі краінамі незалежнасці ў сувязі з распадам СССР. У сакавіку 1994 г. Консульства Латвіі аднавіла сваю дзейнасць у горадзе над Дзвіной. Першым консулам стаў Арманд Крузэ.

 

Праца Консульства Латвійскай Рэспублікі сёння звязана не толькі з абслугоўваннем латышскіх грамадзян, якія знаходзяцца на тэрыторыі Беларусі, і выдачай віз беларускім грамадзянам. Яна стала неад’емнай часткай культурнай прасторы Віцебскага рэгіёна праз арганізацыю музейных і мастацкіх выставак, правядзення Дзён Латвіі і іншых культурных імпрэз. Консулы Латвіі прыкладаюць свае намаганні, каб не абарваліся сямейныя, эканамічныя, культурныя і навуковыя сувязі паміж беларусамі і латышамі. Усё гэта садзейнічае захаванню тых традыцый, якія за стагоддзі склаліся паміж нашымі народамі.

 

​

Consulate and consuls of Latvia in Vitebsk

 

Belarusians and Latvians are united for a long time by the mutual history. In the second half of the XIX century the first considerable wave of resettlement of the Latvian peasants to the Belarusian provinces of the Russian Empire took place. These events connected with World War I and caused the second wave of migration. So by the 1917 on the East Belarusian lands there was a significant amount of Latvians.

 

At the end of 1917–1918 the Belarusian and Latvian national forces made attempts of creation of own statehood on the ethnic lands.

 

With Latvia the first figures Belarusian the National Republic started establishing diplomatic relations. However after final departure the leaders of BNR from the Belarusian lands these relations gradually stopped. In 1919 on the Belarusian lands creation Belarusian the Soviet Socialist Republic was proclaimed. Its situation during the Soviet-Polish war considerably limited possibilities of activity on the international scene. After signing of the contract on creation of the USSR the BSSR foreign policy functions (as well as other federal republics) were transferred to all-union competence.

 

For service of the Latvian population of BSSR in March, 1925 in Vitebsk the Consulate of the Republic of Latvia was open. Ernests Girgensons became the first consul of the Vitebsk Consulate. Diplomats aspired within the opportunities to help to resolve various issues as to citizens of Latvia, and Latvians with the Soviet nationality.

 

In the conditions of increase of totalitarian tendencies in the Soviet state there was a problem of return to the ethnic homeland of the Latvian peasants who in the majority didn't accept policy of collectivization. The Soviet authorities all means sought to destroy these aspirations. In messages of the consul G. Punga, the secretary of R. Štuls and the consul F. Fridenbergs in the Latvian Ministry of Foreign Affairs numerous descriptions of sufferings of the Latvian peasantry in the Soviet state were located: improbable taxes, eviction, arrests. In 1929-1930 case called "Latvian arrangement in Smolensk region" was fabricated, on which materials the Consulate in Vitebsk was presented like ideological and the coordination center of counterrevolutionary activity among the Latvian peasantry. It became the reason of departure of the consul G. Punga from BSSR borders in 1930.

 

In the early 1930th consular workers in Vitebsk were only observers behind events and couldn't affect them at all. However, their reports today - an important source on history of Belarus of that time. Under the influence of an economic crisis of the 1930th the leadership of Latvia in 1932 closed the consulate in Vitebsk.

 

The new level of the Belarusian-Latvian diplomatic relations began after acquisition by our countries of independence in connection with collapse of the USSR. In March, 1994 Consulate of Latvia resumed the activity in the city over r. Dvina. The first consul I became Armand Cruse.

 

Consulate of the Republic of Latvia work is connected not only with service of the Latvian citizens who are on the territory of Belarus and issue of visas to the Belarusian citizens today. It became an integral part of cultural scope of the Vitebsk region through the organization of museum and art exhibitions, carrying out Days of Latvia and other cultural actions. Consuls of Latvia make the efforts that family, economic, cultural and scientific relations between Belarusians and Latvians didn't break. All this promotes preservation of those traditions which in centuries developed between our people.